Phật học

Ai cũng có một lần tự hỏi: ta đã sanh ra ư? Rồi sao nữa? Thật là nan giải, bởi quá khứ đã lùi xa, mà tương lai thì vời vợi. Thế nên lòng tự dặn lòng: hãy nhìn lại ngay giờ phút hiện tại ta sống để có thái độ sống đúng.

Khi quý vị nhận biết tâm, quý vị tự mình thấy tâm ấy thì một trong những kết quả là quý vị nhận được là biết rõ tâm độc lập với thân. Độc lập có nghĩa là khi thân tan rã và chết đi, khi nó bị thiêu hay chôn, hay dù cho nó bị hủy hoại bằng cách nào đi nữa sau khi chết, thì vẫn không ảnh hưởng gì đến tâm.

Sống trên cuộc đời, cho dù bạn có nhiều tiền bạc, nhà cửa nguy nga tráng lệ đến mấy thì vẫn cảm thấy trống vắng, buồn chán và bế tắc tâm linh sầu khổ. Bởi khi nào những cảm xúc lo lắng, sợ hãi, thương nhớ, giận hờn… vẫn còn ngự trị trong tâm chưa được chuyển hóa, thì bạn không thể tự do và an lạc. Chỉ trừ khi bạn biết trở về nương tựa Tam bảo để học hỏi và thực hành theo lời dạy của đức Thế Tôn, thì đời sống của bạn mới thực sự an vui và hạnh phúc.

Văn minh nhân loại đã phát triển hơn mấy ngàn năm, trên cơ bản cũng là để xây dựng một xã hội lý tưởng, con người lí tưởng; văn minh nhân loại từ trong bộ lạc cho đến quốc gia, từ hệ thống quân chủ cho đến dân chủ, mục đích chính cũng là xây dựng và bảo vệ đời sống hạnh phúc của nhân loại.

Nỗ lực học thuật trong nghiên cứu đạo đức học Phật giáo Ấn Độ đã thiên mạnh vào văn học Pāli như được giảng giải trong truyền thống Theravāda. Bài viết này cố gắng sửa lại sự bất cân bằng đó bằng việc xem xét tư tưởng đạo đức của nhà tư tưởng Phật giáo Đại thừa Ấn Độ, Tịch Thiên (Śāntideva).

Như kinh Duy-ma-cật nói, “Từ gốc vô trụ (tánh Không), lập tất cả pháp”. Trung luận (phẩm Quán Tứ đế) nói, “Bởi vì có nghĩa Không. Tất cả pháp được thành. Nếu không có nghĩa Không. Tất cả đều chẳng thành”.

“Bất tư thiện, bất tư ác, chánh dự ma thời, na cá thị Minh Thượng toạ bản lai diện mục”. (Không nghĩ thiện, không nghĩ ác, chính khi ấy, cái gì là “Bản lai diện mục” của Thượng toa Minh).

Nói Phật tính là để cho chúng sinh sinh khởi tín tâm tu hành thành Phật, mặt khác cũng phá luôn quan điểm chấp trước các pháp có tự tính của ngoại đạo, và phá bỏ lối chấp hữu tình vô tính của hàng Tiểu thừa.

Chúng ta là con Phật, nhớ Phật thì phải nhớ tu. Người thời nay yếu đuối hơn người thời xưa trong việc tu hành. Người xưa có thể khắc phục, vượt qua mọi trở ngại khó khăn để thành tựu sở nguyện của mình. Cũng vấn đề như vậy nhưng chúng ta không gắng gỗ, không vượt qua được.

Mục đích tối hậu, cao quý nhất của con người là trở thành Phật. Nhưng không phải ai “kiến tánh” và toạ thiền cũng đều thành Phật cả. Song, toạ thiền của nhà Phật là con đường duy nhất để có thánh trí và có lòng từ bi. Đó là con đường của chư Phật.