Rằm tháng bảy là ngày thiêng liêng, trọng đại, nhắc nhở chúng ta nhớ đến ngày Tự Tứ của chư Tăng Ni sau ba tháng An cư kiết hạ, rèn luyện thân tâm theo chánh pháp, làm cho hạnh nguyện của mình dần dần trở nên hoàn hảo, không bị thối chuyển mục đích giải thoát cao thâm, khỏi bị lùi tâm trên đường tu hành đầy những chông gai nguy hiểm.
Đây chính là giờ phút các vị Tăng Ni tự kiểm thảoNtư tưởng, ngôn ngữ và hành vi của mình đẻ rồi hân hoan lãnh thọ thêm một tuổi đạo, tuổi của đức hạnh, của sự tinh tấn trên bước đường tu học.
Nếu tết Nguyên đán là ngày vui của dân chúng được thêm một tuổi đời, thì lễ Vu Lan là ngày lễ của chư Tăng Ni được thêm một tuổi đạo.
Thực chất Vu Lan chính là sự kết hợp của tự lực với tha lực, từ bi với trí tuệ, tu và học, tri và hành đi dôi, đó là điều kiện tất yếu để đi đến giải thoát.
Cũng ngày này, cách đây trên 2500 lịch sử, đưc Mục Kiền Liên nặng lòng hiếu đạo đã cứu mẹ hiền thoát khỏi vòng trầm luân cơm lửa khổ đau.
Đâu đây tiếng chuông chùa ngân vang, hòa lẫn theo nhịp mõ lời kinh tạo thành những âm thanh huyền diệu trong ngày vu lan đến, chấm dứt một quãng đời đen tối, mở đầu cho cuộc sống sáng tươi, bà Thanh Đề mẹ của đức mMc Kiền Liên đã từ bỏ chiếc thân đơn bạc, tiều tụy xác xơ của kiếp đọa đày, từ giã luôn cả ngục từ tra tấn, những đói lạnh nguy vong, hiện thân của vô vàn tội lỗi. bà đã được sinh về cảnh giới an lành, nhờ sức gia trì chú nguyện của thập phương đại đức chúng tăng và lòng hiếu thảo của đức Mục Kiền Liên tôn giả.
Cùng chung một niềm tri ân vô hạn, ôn lại lịch sử, nhớ gương hiếu hạnh của người xưa, lòng chúng ta rung động vì mối cảm hoài đến công ơn sinh thành dưỡng dục của cha mẹ.
Bên cạnh những giá trị hùng tráng của một triết lý siêu việt và vĩnh cữu, Đạo Phật cũng đã gần gũi đi vào cuộc sống dân tộc bằng một phong thái dung dị, hòa ái đậm đà. Quê hương yêu dấu của chúng ta đón nhận dòng suối mát đạo lý ấy như đón thở khí trời thoải mái và khoáng đạt. Vu lan với lòng báo ân cha mẹ chính là dấu hiệu chứng tỏ sự dung hợp gắn bó giữa giá trị luân lý ngát thơm đạo vị với trái tim tình ái quê hương.
Mỗi người chúng ta lớn lên xương thịt và tinh thần đều làm bằng giọt ngọc thủy tinh đôi mắt cha mẹ, đều bồng bềnh ru êm trong tiếng hát thì thầm thương yêu sóng vỗ, đều thơm tho phong bánh chợ chiều đường tre rợp bóng. Chúng ta lớn lên trong tiếng mẹ cha, trở mình trong tình thương yêu ấp ủ của cha mẹ. Vu lan chính là một thức giấc để chúng ta có dịp đi về hoài niệm, để lời kinh báo hiếu ở mãi trong lòng người.
Nói đến hiếu đạo là nói đến tình thương, một tình thương có trước mà trên tất cả mọi tình thương.
Những gì khác trong cuộc sống của con người thì phải nhờ có sự tiến bộ về tư tưởng hay vật chất con người mới nhận ra, nhưng tình thương cha mẹ đối với con thì đã được cảm nhận từ bao giờ rồi. cho nên có con người là có hiếu thảo. Đây là bổn phận phát xuất từ tình thương, vì vậy không có tính chất bắt buộc hay áp đặt nào cả.
Tình thương của cha mẹ là "nước trong nguồn chảy ra" lai láng, mát dịu, ngọt ngào. Nó chính là thứ dịch thủy đã bao bọc thai nhi trong chính tháng mười ngày, là dung môi cần cho sự sống tăng trưởng. Thiếu nước thì vạn vật héo mòn cằn cõi, thiếu tình thương thì nhân loại lầm than, lụi tàn trong sân hận chấp tranh, thiếu cha mẹ thì người con lâm cảnh khốn cùng giữa cảnh đời sa mạc chói chang, khô xơ thiêu đốt, lạc lõng bơ vơ, thân tâm không nơi nương tựa. Cho nên nếu lỡ ra, chẳng may nguồn thương ấy mất đi thì đó là bất hạnh lớn nhất của đời người. Thế nhưng, cuộc sống vẫn thường diễn ra lắm cảnh trớ trêu, ý thức và cảm nhận về hạnh phúc thường đồng hòa với hạnh phúc. Cho nên khi ở trong hạnh phúc con người thường ít khi thấy mình hạnh phúc, chỉ khi nào hạnh phúc đã vượt khỏi tầm tay mới thấy được hạnh phúc.
Khi cha mẹ còn sống, còn khỏe, người con được tắm được bơi trong tình thương yêu dịu mát, ngọt ngào, thì ít ai cảm nhận được cái hương vị tuyệt vời ấy một cách rốt ráo. Chỉ khi cha mẹ mất rồi, khi tình thương không còn nữa, mới xót xa nuối tiếc ngợi ca.
Một thi sĩ đã cảm tác lên mấy vần thơ trong khi mất mẹ :
Khi còn mẹ con còn tất cả
Mẹ đi rồi tất cả đều đi
Mẹ ơi con chẳng còn chi
Bơ vơ đến cả khi đi lúc về
Thật đúng ! Mất mẹ mất cha là mất tất cả bầu trời, vì trái tim của cha mẹ là kho tàng chất chứa nguồn thương, tình âu yếm, nét dịu hiền, bao dung, quên mình và tận tụy. Ôi !
Trọn cả cuộc đời chẳng thảnh thơi
Nhưng mong con trẻ chóng nên người !
Tình thương của cha mẹ “êm như gió lùa mặt hồ”, “nắng mưa sớm chiều vui cùng tiếng hát trẻ thơ”, “thương con thao thức đêm trường, chẳng nề sớm khuya mưa nắng, lặn lội gieo neo, không quản thân nghèo, không nao mái đầu buồn phiền nhuộm bạc…”
Công ơn cha mẹ cao như trời lồng lộng, rộng như đất khó dò. Lúc còn nhỏ cha mẹ lo lắng miếng cơm manh áo, ngày lớn khôn lo việc học hành. Lo cho con lập thân vào đời, sao cho nở mặt rạng mày với thiên hạ. Lo dựng vợ gã chồng, lo sinh cơ lập nghiệp cho con có chỗ nương nhờ tương lai. Chính nổi âu lo đã làm cho mái đầu cha mẹ bạc trắng, trên trán cha mẹ nhiều nếp nhăn nheo và làm cho cha mẹ sớm bạc già hơn tuổi tác. Những đêm dài trằn trọc lo toan, những đêm khuya thức trắng mắt khi con ốm đau tai biến. Nào những ngày triền miên như thế kỷ cha mẹ ngồi đợi trông con, nào những giọt nước mắt lăn trên đôi má mẹ cha, tủi hờn thân thể khi đã tận sức mình mà chẳng lo nổi cho con tròn nguyện ước bình sinh.
Cha mẹ là nơi ẩn núp an ổn chắn chắc nhât của tuổi ấu thơ ! Bị vấp ngã, bị vây đuổi, bị đe dọa, chạy vào lòng mẹ, vùi cả đầu, cả khuôn mặt đẫm nước mắt vào áo ôm lấy cha mẹ là cảm thấy an toàn.
Lớn lên, những lúc bị vùi dập, trong nổi khổ đau tận cùng của thân phận, người con ở bất cứ lứa tuổi nào vẫn gọi « cha mẹ ơi » để than thở.
Thế mà, có những đứa con vì vô minh che khuất không thấy được nổi niềm của mẹ, đáng lẽ thân qua mờ mịt đêm dài, làm trái tim cha mẹ quặn đau, làm đôi mắt cha mẹ rưng rưng ! Những đứa con đã ngỗ nghịch từ thuở bào thai, đập phá vẫy vùng làm mẹ đớn đau, làm cha kinh hãi. Nhứng đứa con không biết ơn nặng nghĩa sâu của cha mẹ, đã chẳng trân trọng kính yêu lại còn vong ân thất đức. Không xót xa cù lao chín chữ…thương thay những đứa con mê mờ lầm lạc, trà đình tửu điếm, lãng đãng ngao du theo phường cờ bạc, rượu chè, cần sa ma túy, quên cha, quên mẹ bán bổ thâm tình, phản thầy lừa bạn, lòng lang dạ thú, bội nghĩa vong ân, trọng tiền tài khinh nhân nghĩa, đã trở thành bất hiếu bất nhân. Ôi ! những đứa con :
Thân người ba ngã tối tăm
Yêu cuồng, sống loạn, uống ăn tồi tàn
Lọc lừa tham ác mưu toan
Đường tu xa mãi, nghiệp oan chất đầy !
Khi cha mẹ đã mất rồi, người con bất hiếu chỉ biết khóc cho thân phận, hay rưng rưng nuốt lệ ăn năn vì đã lỡ tay đánh mất một hạnh phúc lớn lao và vô phương cứu chữa.
Hiếu hạnh trong đạo Phật được quan niệm một cách cứu cánh và siêu việt về không gian: Về thời gian là báo đền công ơn cha mẹ trong vô lượng vô số kiếp và không gian là tất cả chúng sanh trong tam đồ lục đạo. Hơn nữa, hiếu là giới luật, là công đức của muôn ngàn công đức và tâm hiếu là tâm Phật, hạnh hiếu chính là hạnh Phật. Cho đến muốn cầu thành Phật quả, hiếu dưỡng cha mẹ chính là việc làm đầu tiên. Tiền kiếp đức Phật Thích Ca rất nặng lòng hiếu đạo và xem là một công hạnh tiên quyết trong đạo làm người. Ngài không từ chối một hi sinh nào miễn là cha mẹ sống còn và khỏe, dù phải móc mắt để làm thuốc, moi tim để thế mạng, hoặc từ bỏ ngai vàng đế nghiệp để phụng dưỡng cha mẹ. Đức Phật đã dạy: “Nếu người nào mong cầu giải thoát, mogn cứu khổ chúng sinh hoặc mong đạt đến thánh quả vô thượng, người ấy tuyệt đối phải hiếu kính với cha mẹ. Người con chí hiếu sẽ thành tựu được các hạnh lành.” Chính Phật ngôn này đã trở thảnh một thông điệp hiếu kính mà đức Phật đã gởi cho nhân loại cách đây trên 2500 năm lịch sử.
Mưa trời ngập chảy ra đồng
Nhớ công dưỡng dục ra công đáp đền
Gió đưa cành trúc la đà
Mẹ cha còn sống Phật Đà hiện thân.
Cha mẹ là ân huệ cao quý của đời ta, xin hãy trân quí nâng niu, đừng vì lí này lẽ nppk mà lãng phí nguồn ân suối ái ấy. Xin hãy nhìn cha mẹ bằng cái nhìn hồn nhiên , cái nhiền tìm gặp một tâm hồn, một niềm an ủi, mà đôi mắt hiền từ của cha mẹ là cửa ngỏ gọi chờ – hãy nhìn cha mẹ cười nục cười xinh tươi hay móm mén đều biểu hiện thân ái và cảm động : Nụ cười của cha mẹ đã nói lên tất cả những gì mà mắt và lời nói, không diễn tả hết được.
Cha mẹ là tình thương trầm lắng âm ỉ, và bất diệt chớm nở giữa loài người từ thuở hồng hoang. Tình thương yêu ấy là cội nguồn của hiếu trung là nơi xuất phát của tình thương nhân loại. Ta thương mẹ thương cha vì ta là con của cha của mẹ như nước thương nguồn, như cây thương cội. Thương mẹ kính cha không vì những ràng buộc chung quanh mới là hiếu thảo đích thực.
Thương cha mẹ và còn có cha mẹ để mà thương đời còn chi hơn nữa.
Giàu nghèo sang hèn xin đừng quái ngại, những người con hiếu thảo hãy gạn lọc lòng mình hướng về Tam Bảo cầu cho cha mẹ còn sống phước lạc trăm năm, Cha mẹ quá vãng siêu sanh tịnh cảnh.
Xin hãy thành tâm cầu nguyện cho năm tháng đều trở thành Vu Lan, cho thế giới ba ngàn khổ lụy tắm cam lồ, cho lời kinh báo ân vang vọng tình đời, cho trần gian không còn đứa con nào làm khổ cha mẹ.
Nam Mô Đại Hiếu Mục Kiền Liên Bồ Tát Ma Ha Tát
Cố đô Huế, mùa Vu Lan năm Tân Mão, PL. 2555.
HT. T K C.
