Anh Huỳnh Nam, một trong những gia đình có mấy đời làm nghề lồng đèn cho biết: trước đây, lồng đèn chủ yếu được làm phục vụ trong cung đình, các phủ quan lại, các chùa chiền nhưng sau được dùng phổ biến rộng rãi trong nhân dân. Để chuẩn bị cho Đại lễ Phật đản năm nay, gia đình đã chuẩn bị các nguyên vật liệu từ sau Rằm tháng 3 âm lịch. Các loại vật liệu chính ngày nay để làm lồng đèn như tre thì mua ở phố Hàng Bè (Hà Nội), giấy dán, giấy ni-lông… được đặt tận từ Sài Gòn vì giá thành rẻ, giấy lại dẻo, dai và có độ bóng vừa tạo được dáng đẹp và bền cho cây đèn. Đèn càng đẹp càng sáng. Theo anh Nam, làm lồng đèn không khó, chỉ cần người thợ khéo tay, cộng thêm một ít tính sáng tạo theo nhu cầu thị hiếu của khách hàng.
Bán lồng đèn dạo trên đường phố mùa Phật đản.
Có 5 công đoạn chính để hoàn thành một cây đèn lồng: vót tre, uốn sườn, lên sườn, phất và trang hoàng. Đèn lồng dùng trong ngày Phật đản có rất nhiều loại với nhiều kiểu dáng khác nhau nhưng các loại đèn chủ đạo được trang hoàng trong gia đình hoặc tại các chùa chiền vẫn là đèn sao, đèn hoa sen và đèn ú.
Lồng đèn hoa sen dán bằng giấy gương được nhiều người ưa chuộng.
Năm nay, đèn lồng ở "xóm bún" cung cấp ra thị trường rất sớm, từ ngày mồng 5 tháng tư âm lịch đèn đã được đưa ra các tỉnh bạn như Đông Hà (Quảng Trị), Đà Nẵng hoặc các xã ven biển trong tỉnh như Phú Thuận (huyện Phú Vang), Vinh Hiền (huyện Phú Lộc)… Hộ làm nhiều nhất như gia đình anh Huỳnh Nam đã cung cấp được ra thị trường gần 10.000 lồng đèn các loại, hộ làm ít cũng gần 1.000 cái. Khác với các hộ cùng làm nghề nơi đây, năm nay gia đình anh Nguyễn Văn Ngọc lại tung ra thị trường hơn 400 đèn sao được trang trí bằng giấy trắng phối màu giống hình cánh sen đang nở, có lồng hình Đức Phật đản sinh ở giữa đèn. Theo anh Ngọc, với việc thay đổi kiểu mẫu như thế này sẽ tạo ra một điểm nhấn khác biệt lạ thu hút thị trường.
Ở Huế, dù nghèo khó đến mấy, Phật đản về, ai cũng cố gắng sắm vài chiếc lồng đèn để treo trước hiên nhà.
Với giá thành của mỗi cây đèn sao, đèn hoa sen từ 20.000 – 30.000 đồng, đèn ú từ 5.000 – 10.000 đồng thì hộ làm ít cũng thu lãi về từ 2-3 triệu đồng, hộ nhiều thì cũng đến 10 triệu đồng. Theo những người làm đèn lồng nơi đây thì nghề này vẫn còn phụ thuộc vào thời tiết, nếu trời mưa thì cũng chỉ mong kiếm đủ vốn.
Anh Sơn