“Trưởng lão Hòa thượng luôn là bậc trưởng thượng mực thước cho hàng Tứ chúng Thiền gia noi theo. Đối với tự thân thì khắc kỷ, đối với người thì rộng lượng bao dung, chan hòa nhã nhặn, từ bi tiếp vật, mẫn niệm độ sinh; luôn mật hạnh, làm nhiều hơn nói, khiêm nhường nhẫn nại, không tự cao tự đại; lấy việc tu làm yếu vụ, việc sinh tử làm trọng, việc độ sinh là cốt yếu…”
1. THÂN THẾ:
Trưởng lão Hòa thượng Thích Thanh Bích – Thế danh Nguyễn Quang Bích, sinh năm 1912 tại làng Mai Xá, xã Lý Nhân, tỉnh Hà Nam, trong một gia đình tiểu nông của dòng họ khoa bảng Nguyễn Bá Thị. Cha là cụ ông Nguyễn Hữu Thượng, mẹ là cụ bà Dương Thị Cẩm.
Năm lên 5 tuổi (1917), Hòa thượng theo cha mẹ rời xa bản quán đi buôn bán xa phương. Khi đến thôn Kim Đới, xã Hữu Bằng, huyện Kiến Thụy, TP Hải Phòng, gia đình gặp vợ chồng nhà nho Dương Đình Huỳnh, Trọng Thị Như và được nhà nho Dương Đình Huỳnh dạy dỗ cẩn thận, cho đi học các trường tư thục bên ngoài. Năm 12 tuổi, Hòa thượng đã có trong người lượng kiến thức Nho học và xã hội tương đối ổn định; đặc biệt đã học thông tiếng Pháp, có khả năng giao tiếp thạo với người nước ngoài cũng như soạn viết các văn bản chữ Nôm, chữ Hán.
2. SỰ NGHIỆP
Hòa thượng phát nguyện xuất gia khi tròn 12 tuổi. Năm 13 tuổi, Hòa thượng được Tổ Thiên Phúc cho sang chùa Bà Đá tòng Tăng chấp tác. Cuối năm ấy, Tổ Bà Đá nhận thấy Ngài là bậc pháp khí thiền gia, cơ duyên đầy đủ, liền cho đăng đàn thụ giới Sa Di tại Tổ đình Bà Đá.
Sau 22 năm theo thầy vân du học đạo, năm 1940, Trưởng lão trở về ngôi chùa Sủi – Bắc Ninh (nay là Phú Thị, Gia Lâm, Hà Nội), chuyên tâm công phu tu tập Thiền – Tịnh song tu. Ngày ngày “Nhất nhật bất tác, nhất nhật bất thực”, hành hạnh “Thiểu dục tri túc”, thực tập ăn cỏ dày, nằm bện rơm, sớm khuya đèn sách, ròng rã trải qua 20 năm mà không hề ngưng nghỉ. Tấm gương sáng đạo hạnh tu hành ấy, người dân Sủi cho đến hôm nay vẫn hết lời ca ngợi và tự hào mảnh đất quê hương của họ đã có những bậc hiền nhân đạo hạnh dừng chân để cho dân làng học noi gương sáng.
Năm 1960, gánh vác trọng trách kế tổ truyền đăng của Tông phong Lâm Tế, Ngài cùng với Tôn sư là Tổ Thiên Phúc trở về Tổ đình Hội Xá, Thường Tín, Hà Nội – nơi phát tích của tổ Tính Dược, Hải Quýnh, Tịch Truyền, Chiếu Khoan, Phổ Tịnh, để duy trì đạo mạch, nối tiếp đèn thiền tông phong của tổ Như Trừng Lân Giác.
Năm 1966, mến mộ đạo hạnh của Đức Trưởng lão, nhân dân xã Nguyễn Trãi, Thường Tín, Hà Tây cảm thỉnh Ngài sang trụ trì ngôi chùa Đậu – Thành Đạo tự, để giúp đỡ nhân dân về đời sống tín ngưỡng tâm linh. Ở nơi đây, học theo hạnh tu của Tổ Vũ Khắc Minh, Vũ Khắc Trường, thường ngày Ngài tiết chế ăn uống, ngủ nghỉ; khi tứ đại bất điều thường nhịn ăn, uống nước, thiền quán chữa bệnh; luôn luôn giữ chính niệm tỉnh giác, như lý tác ý, như lý giác sát. Nhờ thực hành như vậy nên đạo nghiệp không ngừng được tăng trưởng, thân tướng ngày một đoan nghiêm giống thân tướng thiền sư để lại toàn thân xá lợi Vũ Khắc Minh.
Kể từ đó đến nay, Trưởng lão Hòa thượng luôn là bậc trưởng thượng mực thước cho hàng Tứ chúng Thiền gia noi theo. Đối với tự thân thì khắc kỷ, đối với người thì rộng lượng bao dung, chan hòa nhã nhặn, từ bi tiếp vật, mẫn niệm độ sinh; luôn mật hạnh, làm nhiều hơn nói, khiêm nhường nhẫn nại, không tự cao tự đại; lấy việc tu làm yếu vụ, việc sinh tử làm trọng, việc độ sinh là cốt yếu.
Cuộc sống thường nhật của Đức Trưởng lão Hòa thượng thanh bạch cốt cách, luôn giản dị trong tấm áo nâu sòng đã bạc mầu theo năm tháng. Cả đời xuất gia tu đạo, chưa khi nào Trưởng lão tự may cho mình bộ quần áo mới, hay mua những vật dụng trang trí tự thân. Tất cả vật dụng đều do tín thí phát tâm, Ngài đều tùy công đức nhiều ít của mình mà đắc thụ vật dụng đàn na.
3. CÔNG TÁC PHẬT SỰ
Khi Tăng sai, Đức Trưởng lão đã trải qua nhiều trọng trách của giáo hội như: Chánh Ban đại diện Phật giáo huyện Thường Tín; Trưởng Ban Trị sự Phật giáo tỉnh Hà Tây; Hiệu trưởng Trường trung cấp Phật học Hà Tây; Chứng minh Ban Trị sự Giáo hội Phật giáo Việt Nam thành phố Hà Nội; Ủy viên Hội đồng Trị sự; Ủy viên Hội đồng Chứng minh Giáo hội Phật giáo Việt Nam; Viện chủ Tổ đình Hội Xá; Trưởng sơn môn Tế Xuyên Hà Nam. Đặc biệt, tại Đại hội đại biểu Phật giáo toàn quốc lần thứ VII năm 2012, toàn thể Đại hội đã nhất tâm suy tôn Trưởng lão Hòa thượng lên ngôi: Phó Pháp chủ kiêm Giám luật Hội đồng Chứng minh Giáo hội Phật giáo Việt Nam.
Trưởng lão Hòa thượng cũng là ngôi Thầy Hòa thượng, thầy A Xà Lê đăng đàn truyền trao giới châu tuệ mệnh cho hàng nghìn giới tử Hà Tây, Hà Nội, Hà Nam. Là ngôi đường chủ nhiều năm của Hạ trường Mai Xá, Hội Xá, Mỗ Lao cùng nhiều trường hạ khác trong và ngoài thành phố Hà Nội để làm khuôn mẫu cho học chúng noi theo.
