Nhưng xin hãy dành thêm thời gian đến với những ngôi chùa như Bà La Mật, Tra Am là những ngôi chùa nhỏ khép mình trong cảnh u tịch nhưng vẫn không thiếu vẻ xinh tươi. Tra Am là một ngôi chùa nhỏ nằm ở phía Tây núi Ngự Bình, Người sáng lập ra chùa này là một vị sư nức tiếng là bậc chân tu, đạo hạnh thuần thục, giáo lí tinh tường, lại là một bậc thi sĩ tài hoa ở chốn sơn môn vào những thập niên đầu thế kỷ XX ở Huế.
Nguyên xưa, sư Viên Thành tu tập ở chùa Bà La Mật, một chùa nhỏ ở phía Ðông Bắc thành phố Huế. Ðến năm 1923, nhà sư rời lên vùng núi Ngã Phong lập chùa Tra Am. Bấy giờ trong vùng núi Ngũ Phong đã có chùa Trúc Lâm do hòa thượng Giác Tiên trụ trì, có chùa Tây Thiên do hòa thượng Tâm Tĩnh trụ trì. Vốn đã biết danh sư Viên Thành, nay nhà sư lại lên lập chùa ngay vùng Ngũ Phong, các bậc chân tu, như Giác Viên, Tâm Tĩnh và nhiều khách đạo, khách văn thường tới viếng thăm, nhiều lần họp mặt đàm đạo giáo lí, văn thơ. Những ngày mưa dầm gió bấc mịt mù của xứ Huế, không thể qua lại đàm luận cùng nhau, các vị bạn hữu sơn môn thường sai đệ tử đem quà, đem thư sang vấn an sức khỏe. Cùng với trà thơm, quả ngọt, các vị thi hữu sơn môn thường gửi cho nhau các mảnh hoa tiêu đề thơ tặng, thể hiện tấm lòng ý nhị thanh tao. Một lần, sư Viên Thành có mấy quả quýt ngon và đẹp đã sai đệ tử gửi sang biếu hòa thượng Giác Tiên ở chùa Trúc Lâm. Ðiều đặc biệt là trên một quả quýt, sư Viên Thành đã dùng kim khắc một bài thơ liên hoàn, thể hiện rất tài tình cái ý niệm về vòng luân hồi mà giáo lí nhà Phật cho là mọi chúng sinh đều khó lòng thoát khỏi. Bài thơ ấy như sau :
Ngọt ngào không rõ đặng trong lòng
Rõ đặng trong lòng biết đục trong
Biết đục trong hãy xin nếm thử
Hãy xin nếm thử ngọt ngào không.
Bài thơ độc đáo ở chỗ nó tạo thành một vòng tròn không đứt. Các chữ cuối câu một trùng với các chữ đầu hai câu, và cứ như vậy, các chữ cuối câu bốn trùng với các chữ đầu câu một, thành ra đọc vòng tròn mãi !
Nhắc đến sư Viên Thành, chùa Tra Am và bài thơ về quả quýt – luân hồi, người xứ Huế thường nhớ đến một bài thơ viếng cảnh Tra Am khá hay. Ðó là bài thơ của Bình Nam Nguyễn Khoa Tân, một người bạn hàn vi của sư Viên Thành.
Khi đỗ đạt, làm tổng đốc Quảng Nam, Nguyễn Khoa Tân nhiều lần trở về Huế, lên vùng núi Ngự thăm bạn cố tri. Và trong một lần như thế, Bình Nam Nguyễn Khoa Tân đã tặng bạn bài thơ sau đây khi hai người chia tay nhau bên cảnh chùa tao nhã – xinh tươi.
Thanh tao trúc biếc hoa vàng
Cao nhân như ráng huy hoàng chiều xuân
Thơ ngâm chẳng vướng mùi trần
Lòng theo mây nhẹ xa dần cõi không.
N.T.Đ
