Những món quà cưới của ba mẹ đang còn mới nguyên, được chưng trong tủ kính. Cái hộp nhạc, mở nắp ra là đôi vũ công nam nữ nhảy điệu luân vũ êm đềm theo tiếng nhạc, bản Dòng sông Danube xanh, và nhờ vậy, bản nhạc đã theo tôi đến suốt đời… Một dòng sông xanh… Một dòng tràn mông mênh… Một dòng nồng ý biếc… Một dòng tình tha thiết… Dòng sông Danube xanh với tôi cũng đồng nghĩa với dòng Hương giang xanh trong êm đềm, có chiếc cầu Tràng Tiền trắng bạc bắc ngang. Ngày nhỏ đi học qua cầu tôi vẫn khe khẽ hát bài Dòng sông Danube xanh để càng yêu mến dòng sông Hương êm đềm quyến rũ và đầy kỷ niệm của tôi.
Trong tủ kính quà tặng ngày cưới của ba mẹ còn có đôi chim, khi lên dây cót là nó hót ríu ran và xập xòe đôi cánh trông rất dễ thương. Còn có bộ ly thủy tinh trong ngần và chai rượu sâm banh của ba mẹ chưa kịp khui. Ba mất rồi, mẹ vẫn để nguyên vẹn làm kỷ niệm. Trong tủ còn có cuốn album ảnh của ba mẹ ngày cưới và cả ảnh khi mẹ mang thai tôi, ba ngồi bên cạnh, một tay đặt lên bụng mẹ như âu yếm đứa con trứng nước còn nằm trong bụng. Có cả ảnh ba mẹ bế tôi khi tôi mới chào đời, ảnh ngày tôi đầy tháng… và chỉ tới đó thôi, tất cả đã không còn gì tiếp theo mang hình bóng ba nữa.
Mẹ còn rất trẻ, nhưng chỉ ở vậy thờ chồng và nuôi con. Mẹ mở một cửa hàng tạp hóa nhỏ ở nhà để vừa có thu nhập, vừa tiện việc chăm sóc nhà cửa, vừa nấu những bữa cơm cho tôi ăn no đi học.
Những ngày rằm, mồng một, mẹ dắt tôi lên chùa lạy Phật và cầu nguyện cho ba tôi. Nhìn dáng mẹ rất thành kính quyện vào tiếng chuông mõ và khói hương trầm ngạt ngào, lòng tôi cứ bồi hồi thương mẹ.
Cuộc sống không cao sang gì nhưng thật yên vui và đầm ấm. Những bữa ăn đạm bạc nhưng mẹ nấu rất khéo và vừa miệng, nồi cơm lúc nào cũng được tôi vét đến miếng cháy cuối cùng. Nhìn tôi ăn đến thủng nồi trôi rế, mẹ rất vui. Mùa hè ở Huế, mẹ thường nấu canh khuyết với lá me đất. Mùa đông mẹ thường kho muối sả với thịt bằm, kho chột nưa với tôm thịt… rồi những món chè mùa nào thức ấy, tháng Ba, tháng Tư chè đậu ngự, tháng Năm chè kê bánh tráng, tháng Sáu chè hột sen, chè khoai tía, Tết mẹ nấu bánh tét, làm mứt gừng, mứt bí. Tuổi thơ tôi là quanh năm có những món quà rất ngon miệng. Buổi sáng có cơm hến, bún bò, buổi xế trưa có bánh nậm, bánh bèo, có bánh canh Nam Phổ, đêm khuya có cháo bò, cháo xương, mùa hè có dấm nuốt, mùa xuân có bánh đúc mật… chao ôi, sao mà xứ Huế tuổi thơ tôi lắm hàng quà hấp dẫn khẩu vị đến vậy. Mẹ chỉ có duy nhất mình tôi, nên rất cưng chiều, món nào tôi thích mẹ cũng cho ăn.
Được mẹ thương yêu cưng chiều như vậy, nhưng tôi không phải là đứa bé ngoan ngoãn. Tôi tinh nghịch quậy phá nhiều phen làm mẹ đau đầu. Mẹ cấm không cho bơi lội, thì tôi trốn đi bơi bì bõm với bạn bè, mỗi đứa ôm một khúc cây chuối bơi từ bờ Gia Hội sang Cồn Hến, có khi là bơi qua ăn cắp trái cây, bẻ bắp, hái ớt; có khi là vừa bơi vừa ca hát om sòm trên sông. Nếu phát hiện thế nào mẹ cũng quất cho một trận nên thân. Sở dĩ mẹ cấm đi bơi là sợ tôi chết đuối, thử tưởng tượng, chỉ có một mình tôi, đứa con trai duy nhất, hũ mắm treo đầu giàn, nếu có xảy ra chuyện gì, mẹ sống làm sao nổi? Nhưng tôi đâu có hiểu như vậy. Lũ bạn tinh nghịch lôi kéo, con sông xanh biếc mời mọc, cây trái ngon ngọt bên kia Cồn Hến quyến rũ, nên tôi bỏ ngoài tai lời mẹ dặn dò.
Những trận đá bóng bằng trái bưởi trên đường nhựa giữa trưa, đôi khi làm tôi chảy máu cả những ngón chân, mẹ vừa xức thuốc, băng bó, vừa khóc như mưa; nhưng chỉ nghỉ được vài ngày, vết thương chưa lành, tôi đã lao ra đường phố, khi những đứa bạn thập thò kêu gọi. Tôi trèo cây, té ngã, tím cả đùi; tôi chơi kéo co trật cả khớp tay… Hàng trăm trận roi, cũng không lay chuyển tôi được, hàng ngàn lời năn nỉ, tôi vẫn không thấm vào tai. Lúc đầu tôi được cái học khá xuất sắc và thông minh làm mẹ cũng vui. Nhưng càng ngày tôi càng ham chơi, học càng sa sút, làm mẹ lo buồn.
Mỗi khi tôi đi chơi với lũ bạn là mỗi lần mẹ lo lắng, trông chờ, tôi về tới nhà với quần áo dơ bẩn, mồ hôi nhễ nhại là mẹ sờ nắn khắp người xem có thương tích gì không, rồi lôi tôi đi tắm gội, bắt ăn uống no nê, lúc đó mẹ mới yên lòng.
Những lúc tôi ngủ say, mẹ ngồi ngắm tôi như ngắm một tác phẩm nghệ thuật, vầng trán tôi giống ông nội, cái mũi, đôi mắt, cái miệng đều giống ba y đúc, điều đó làm mẹ rất hạnh phúc. Mẹ bảo ngắm tôi khi ngủ say sao mà giống ba đến thế. Tôi giống ba, điều đó mẹ rất vui lòng; tôi mạnh khỏe, thông minh, mẹ rất hãnh diện. Duy chỉ có, tôi quá quậy phá, bướng bỉnh, chơi nhiều trò nguy hiểm làm mẹ lo lắng thường xuyên. Giá tôi ngoan ngoãn hiền lành hơn thì đã là một tác phẩm hoàn hảo của mẹ rồi.
Những lúc tôi bị đòn xong, mẹ xức dầu vào vết roi rồi khóc tức tưởi. Những lúc la mắng tôi xong mẹ mệt không ăn nổi cơm. Làm cách gì cũng không cảm hóa con ngựa bất kham trong tôi. Mẹ rất lo sợ càng lớn lên tôi sẽ trở thành hư hỏng. Nhưng mẹ đành bất lực. Tôi như con thú hoang trong rừng, tung hoành thả cửa, mặc cho mẹ ngày đêm lo lắng đến ốm o gầy mòn. Càng ngày tôi càng theo bạn bè đi chơi nhiều hơn học.
Một hôm tôi đi chơi với lũ bạn trở về, không dám vào nhà vì quần áo rách tơi tả sau một trận trèo lên tận đỉnh núi rồi thách đấu quật nhau tranh hơn thua. Giải thưởng chỉ là một quả mít to tướng mà chúng tôi ăn trộm ở một ngôi vườn trên đường đi. Phe tôi thắng và bổ quả mít ăn ngốn ngấu hết sạch, xong kéo nhau bơi qua suối để uống nước đến no bụng, tay chân trầy trụa, quần áo rách nát, trông đến thê thảm. Trong đám bạn tôi, lúc này đã có đứa tập tành chơi ma túy, nhiều lần tôi thấy chúng mang theo cả kim tiêm, có đứa cất giấu những gói nhỏ bột trắng, có khi đang chơi đùa, có đứa lén ra xa xa để hít hay chích. Ban đầu tôi cũng sợ, nhưng chơi chung một nhóm với nhau đã nhiều năm, tôi không tách ra được, có khi chúng mời mọc, chỉ bảo những cách tiêm chích cho tôi, tôi còn ái ngại chưa dám, nhưng nếu đi chơi với chúng thường xuyên thì vướng vào những việc ấy thật dễ dàng.
Tôi đang thập thò ngoài cửa, chờ mẹ quay đi để chạy vào nhà, thì bị mẹ bắt gặp, mẹ kéo tôi vào nhà, xem xét khắp người, mẹ giận quá rút ngay roi mây ra sắp nện xuống mông, xuống lưng tôi, thì giữa lúc ấy, tôi ôm bụng quằn quại không kịp chạy ra nhà sau, tôi đã xổ ra nhà toàn là mít và nước suối, rồi nằm lăn ra bất tỉnh. Mẹ hoảng hốt xoa dầu nóng, cho uống rượu gừng, hồi lâu tôi mới tỉnh lại. Sau khi kể cho mẹ nghe trận leo núi, đánh nhau, ăn hết quả mít, lội suối uống nước và được lũ bạn thưởng cho một tép heroin, may là tôi chưa dùng tới. Mẹ tái mặt, lạnh người, lặng yên không nói gì cả.
Bỗng mẹ quay lại nhìn thẳng vào mặt tôi, chỉ tay vào trán và quắc mắt:
– Biết bao roi đòn con cũng không ngán. Biết bao lời khuyên dạy con cũng không nghe. Càng ngày con càng bất trị. Vậy thì mẹ còn sống với con làm gì nữa chứ? Thôi thì con hãy sống một mình theo ý của con đi cho thỏa thích. Mẹ sẽ đi theo ba con cho yên phận. Từ đây con không sợ ai la mắng đòn roi nữa. Bao nhiêu đòn roi mẹ xin nhận thay con, rồi mẹ chết đi là xong.
Tôi chưa kịp hiểu ra những lời của mẹ.
Nói rồi mẹ trở ngọn roi tự quất tới tấp vào mình. Mẹ quất vào lưng, vào bụng, vào chân, mẹ tự quất vào mặt vào đầu. Tóc mẹ rũ ra, áo mẹ rách toạc, quần mẹ xé nát. Mẹ điên cuồng mắt long lên sòng sọc, tự quất mình tận lực không ngừng tay.
Tấm lưng đầy lằn roi mây đỏ tím, bắp chân rướm máu, mẹ vẫn quất liên hồi. Tôi vùng dậy, quên cả đau bụng, cố ngăn mẹ lại nhưng mẹ càng quất mạnh hơn. Tôi giật cây roi mây trên tay mẹ, nhưng mẹ cố giữ chặt, tôi không tài nào giật được. Mẹ gào lên:
– Con không có lỗi, chỉ mẹ là có lỗi thôi. Vì mẹ đã sinh ra con, một đứa con ương ngạnh hư hỏng. Mẹ có lỗi với ba, không giữ được lời hứa khi ba mất là nuôi dạy con nên người. Con ơi, thôi con hãy tha thứ cho người mẹ bất lực này. Con ở lại được tự do. Mẹ đi đây, vĩnh biệt con!
Mẹ nằm quật xuống sàn nhà, quằn quại với những lằn roi rướm máu. Mẹ lịm đi trong nỗi đau đớn, tuyệt vọng tận cùng.
Tôi run lên, tay chân bủn rủn, sợ đến toát mồ hôi lạnh. Tôi sờ tay lên ngực, mẹ còn thoi thóp thở, người mẹ còn ấm nóng nhưng mềm nhũn. Lòng tôi ân hận dâng cao, tự thấy tất cả là vì mình. Tôi khóc tức tưởi, vội vàng lấy chai rượu gừng đổ vào miệng mẹ vài muỗng, rồi rót ra đĩa, lấy khăn nhúng rượu lau những vết thương cho mẹ, tôi lóng cóng, vụng về làm đổ cả đĩa rượu ra nền nhà. Những lằn roi dài ngoằng tím ngắt, sưng và rơm rớm máu, lau cho mẹ đến đâu tôi đau nhói trong tim đến đó, chợt nhớ đến những lần mẹ đã lau vết thương cho tôi, giờ tôi mới hiểu, mẹ đau đớn thế nào. Tôi lau nhẹ nhàng sợ làm mẹ đau, tôi khóc nức nở, quỳ xuống lạy mẹ và hứa:
– Mẹ ơi, con lạy mẹ, con xin hứa sẽ không làm mẹ buồn lòng nữa. Con đã biết con có lỗi rất nhiều, mong mẹ tha thứ cho con, con không bao giờ dám tái phạm nữa. Mẹ đừng bỏ con, mẹ ơi, con xin mẹ!
Mẹ nằm lặng im trên sàn lạnh ngắt, tôi đỡ mẹ lên giường, lấy chăn len đắp cho mẹ. Sờ lên ngực mẹ vẫn thở nhẹ nhàng đều đặn. Tôi ngồi canh giấc ngủ cho mẹ. Chao ôi, biết bao lần mẹ đã ngồi canh giấc ngủ cho tôi mà giờ đây tôi mới hiểu. Tôi nhìn dáng mẹ gầy mòn, hai dòng nước mắt cứ chảy không ngăn được, tôi tự hứa:
– Mẹ ơi, sau giấc ngủ này, khi thức dậy mẹ sẽ không bao giờ đau khổ vì con nữa, con đã trở thành một đứa con ngoan hiền và yêu kính mẹ vô ngần.
