Một cậu sinh-viên Đại-Học trên đường nữa chiều về nhà. Cậu đi một chiếc xe đạp tốt thật êm. Cậu đạp đi, và cảm thấy rất dễ chịu, rất thích- thú với chiếc xe, không làm thân-thể có chút gì khó chịu. Trên đường đi lại có gió chiều mát làm thân thể cậu cảm thấy rất dễ chịu, rất vui thích.
Thế rồi thấy có một cây, một tảng đá nơi gốc cây bên đường, cậu liền đến cây dựng xe, ngồi xuống trên tảng đá, và lấy cái bánh ngọt ra ăn, rất vui hưởng vị thơm ngon của cái bánh. Một buổi chiều như hoàn- hảo. Chiếc xe êm, làn gió mát, chiếc bánh ngon. Duy chỉ có một điều không hay. Trên đường đi qua một cái nhà, cậu nghe một người mẹ nói với người con gái nhỏ mấy tiếng nặng nề: “Tao đã nói với mày. Học được không học thì thôi. Tao không cần. Lo đi bán hết mấy vé số đó nghe chưa. Cái mặt mi như con bò, con chó. Tập vé đó. Đi đi.”
Sao lại thế? Mà lại mẹ với người con gái nhỏ, sao lại thế? Xe thì được, gió thì được, cái bánh thì được mà tình mẹ với con gái nhỏ, sao lại thế! Cậu sinh-viên nghĩ một hồi, rồi tự-nhiên, không khóc, nhưng thấy buồn buồn. Mấy điều cho thân thể thì được cả, nhưng một điều cho nhân cách làm người có đức hạnh, có phẩm giá, cho nền nếp tình người trong tâm hồn thì quá xấu kém, quá thấp hèn, như không được một tý gì cả. Và đời, trọn vẹn đời như đã bị mất. Đó là một bi kịch và cậu không thể nào vui.
Phải thế nào thì mới là đời, còn như thế thì không phải là đời, không thể là đời. Nhưng rồi cậu cũng lạc quan, vì đời có thể được sửa đổi, vì đời có thể được làm thành tốt hơn. Và ngay lập tức, điều xấu kém phải được phủ định hóa.
Cũng chiều hôm ấy, một cậu sinh viên khác cũng đang trên đường về nhà. Cậu cũng có một chiếc xe đạp, nhưng chiếc xe đạp của cậu cũ hơn, tuy nhiên vẫn còn tốt. Cậu đang đi thì gặp mẹ đi chợ về nên cậu chở mẹ về nhà luôn.
Trên đường về nhà, hai mẹ con đã chuyện trò ríu rít:
Chiếc xe đạp của con cũng còn tốt. Chở mẹ được.
Trông cũ, nhưng còn tốt lắm, mẹ. Mẹ yên tâm, có mẹ, con đi chậm, con đi cẩn thận.
Khi mô có tiền, Mẹ sẽ mua cho con một chiếc xe đạp mới.
Dạ, cám ơn Mẹ, con đi chiếc cũ này cũng được.
Sao, ngày hôm nay, con học được không?
Da, con học tốt, mẹ. Thầy môn toán khen con giỏi
Nghe thế, mẹ mừng lắm. Mẹ có mua về mấy cái kẹo đậu phụng đường đen mà con thích đây. Để về nhà rồi lấy.
Có, thưa Mẹ. Thế là nhất trên đời rồi Mẹ. không gì ngon bằng kẹo đậu phụng đường đen.
Thế là hai mẹ con cùng đi cùng trò chuyện. Gió chiều có thổi. Chiếc xe đạp cũ nhưng còn tốt. Tiền mẹ thì ít nhưng lòng mẹ như tình Mẹ thì nhiều. Và người sinh viên là một người con rất lễ-phép với Mẹ. Về điều kiện vật-chất, không có gì dư thừa giàu có, chiếc xe đạp cũ, gió chiều có thổi, đường đi thẳng không gập ghềnh, tiền chỉ đủ để mua kẹo đậu phụng đường đen và trong giỏ Mẹ có rau có miếng mít cho bửa cơm chiều. Nhưng tình mẹ con thì như một điều đáng có, và đáng quí nhất trên đời. Điều kiện vật chất đã tạm đủ, một điều thật đáng quí. Và tình người đã đi riêng.
N.T.T
