Thay lời Ban tổ chức và Chủ tọa đoàn, chúng con thành kính đảnh lễ tri ân chư tôn Giáo Phẩm chứng minh. Thành kính tri ân chư tôn đức Tăng Ni, quý quan khách chính quyền, nhân sĩ trí thức, cư sĩ Phật tử đại biểu đã viết bài tham luận cũng như tham dự phát biểu ý kiến trong Hội thảo ngày hôm nay.
Qua một ngày làm việc trong Hội thảo Hướng dẫn Phật tử tỉnh Thừa Thiên Huế, Hội nghị đã nghe nội dung các văn bản, các tham luận và ý kiến phát biểu sau;
– Diễn văn khai mạc Hội thảo của Ban Tổ chức
– Phát biểu ý kiến của Ban tôn giáo tỉnh Thừa Thiên Huế
– Nội dung phần đề dẫn Hội thảo
– Các tham luận phát biểu
– Và phát biểu ý kiến thảo luận
Hội thảo Hướng dẫn Phật tử nhằm mục đích củng cố sinh hoạt và tu học của hai phân ban Cư sĩ Phật tử và Gia đình Phật tử; tập trung trí tuệ, đóng góp ý kiến để nghiên cứu những phương thức nhân rộng các mô hình tu học của cư sĩ Phật tử, cải thiện bổ sung những hình thức sinh hoạt, học tập của Gia đình Phật tử, xây dựng tư cách của những Huynh trưởng để tạo niềm tin cho Đoàn sinh GĐPT các cấp. Từ chủ đề: Vai trò cư sĩ Phật tử và Gia đình Phật tử trước bước đi lên của Phật giáo trong thời kỳ hội nhập và phát triển của đất nước, triển khai thành 12 đề tài cụ thể và các đề tài liên quan khác đã được Ban Tổ chức kính gửi đến chư tôn đức Tăng Ni, quý nhân sĩ trí thức, cư sĩ Phật tử các giới trong nước và nước ngoài để mời viết tham luận từ ngày 23 tháng 6 năm 2011. Trong vòng hơn một tháng, Ban tổ chức đã nhận được 47 bản tham luận, trong đó: tham luận trong nước gồm có 43 bản, tham luận của các Phật tử nước ngoài có 4 bản. Chư tôn đức Giáo Phẩm Tăng Ni Trung ương và địa phương có 19 tham luận, nhân sĩ trí thức có 14 tham luận; cư sĩ Phật tử có 14 tham luận. 12 đề tài của Hội thảo đều được đề cập trong các tham luận, trong đó đề tài được viết nhiều nhất là đề tài số 1: Vai trò của vị Trú trì và Ban Hộ tự trong các sinh hoạt và hướng dẫn Phật tử tu học tại các niệm Phật đường, có 5 bài tham luận. Bởi vì, đây là một đề tài trọng tâm của Hội thảo, nói lên có sự gắn kết giữa vị Trú Trì, Ban Hộ tự và Gia đình Phật tử trong thời đại phát triển và hội nhập của đất nước.
Sau khi nhận được các bài tham luận, Ban Nội dung của Hội thảo đã biên tập và đi đến thống nhất in thành tập Tài liệu Hội Thảo hướng dẫn Phật tử để kính gửi đến Chư tôn đức Tăng Ni, quý vị quan khách và quý vị đại biểu. Đồng thời, do hội thảo chính thức diễn ra chỉ trong một ngày, nên Ban Tổ chức đã đề nghị chọn 15 tham luận để đọc tại Hội trường Hội thảo, trong đó buổi sáng đọc 6 tham luận, buổi chiều đọc 9 tham luận.
Sau lễ khai mạc trang nghiêm trọng thể và lời đề dẫn hội thảo của Ban tổ chức gợi mở 12 đề tài căn bản, sáng nay, 6 tham luận được đọc tại Hội trường Hội thảo với những nội dung cơ bản như sau:
1. Tham luận Sự đóng góp của cư sĩ Phật tử trong Giáo hội qua các thời kỳ Ban Văn hóa Trung ương do Hòa Thượng Thích Trung Hậu tuyên đọc, nhấn mạnh Phật tử luôn luôn phải nương vào Tăng già để tu học, trình bày về vai trò và nhưng tấm gương cư sĩ Phật tử có công lớn đối với đạo pháp và dân tộc suốt hơn 2000 năm Phật giáo Việt Nam. Trong đó, ngôi chùa ở Việt Nam đóng vai trò lớn trong công cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc, bảo vệ văn hóa, cũng là nơi giáo dục nhiều thế hệ người Việt. Truyền thống dân tộc gắn liền với truyền thống Phật giáo trong trường kỳ lịch sử. Qua đó, tham luận đề xuất trong tình hình thuận duyên hiện nay, các cấp Giáo hội cần tạo điều kiện để cư sĩ Phật tử có tâm đức, có tài phát huy khả năng trong vấn đề bảo vệ truyền thống văn hóa, đạo đức tốt đẹp của dân tộc, và góp phần vào công cuộc phát triể của đất nước.
2. Tham luận của Hòa Thượn Thích Quang Nhuận, nhấn mạnh tình hình Phật giáo, chùa chiền trong những năm cuối thế kỷ 19, cho đến phong trào chấn hưng Phật giáo đầu thế kỷ 20. Nội dung cơ bản tập trung ba vấn đề: 1. Sự ra đời của niệm Phật đường là do khuôn hội cần có nơi để tu học, ra đời từ những năm 30 thế kỷ XX. Từ đó đến nay, niệm Phật đường đang giữ đúng vai trò của mình . 2. Vai trò và trách nhiệm của Ban hộ tự tại các niệm Phật đường: Đây là vai trò tiên phong, gắn kết các thành phần tu học, duy trì các hoạt động tại niệm Phật đường trong quá khứ và trước tình hình phát triển và hội nhập của đất nước hiện nay. 3. Vị trụ trì tại Niệm Phật đường là lãnh đạo tinh thần của cư sĩ Phật tử tại Niệm Phật đường. Vị trụ trì cần đủ tư chất, năng lực để hướng dẫn Phật tử trong thời đại ngày nay, không nên biến niệm Phật đường thành chùa riêng, mà vun đắp cho sự phát triển tại trú xứ. 4. Sự hỗ trợ của vị Trú Trì và Ban Hộ tự đối với các sinh hoạt và hướng dẫn tu học của Gia đình Phật tử trong tinh thần tứ nhiếp pháp, gắn liền với những sinh hoạt thực tế, những nhu cầu thiết yếu của Phật tử.
3. Tham luận của Đạo hữu Nguyễn Hữu Hùng bàn về Sứ mệnh của Gia đình Phật tử, trình bày qua ba vấn đề: 1. Sự hình thành và vai trò của Gia đình Phật tử đối với Đạo pháp và dân tộc từ năm 1951 đến nay trong tinh thần giáo dục con người có Bi Trí Dũng, hộ trì và xiển dương chánh pháp. 2.Sự thực trạng khó khăn và thách thức trong việc củng cố và phát triển bền vững Gia đình Phật tử hiện nay. Đó là những yếu tố khách quan như do Huynh trưởng quá đầu tư cho cuộc sống đời thường và trách nhiệm xã hội, đoàn sinh lo học tập và khó khăn trong việc tiếp cận sinh hoạt giải trí tích cực, chương trình tu học còn chưa phù hợp, sự quan tâm chỉ đạo và giúp đỡ của các cấp lãnh đạo chưa sát sao. Về chủ quan là do tinh thần gắn kết với gia đình Phật tử còn lơ la, thiếu trách nhiệm, tư cách lối sống chưa chuẩn, không cầu tiến. 3. Qua đó, đạo hữu đã nêu các giải pháp và kiến nghị: xây dựng đào tạo cán bộ nguồn, chuẩn bị các chương trình tu học và sinh hoạt phù hợp, tạo mối quan hệ gắn kết với chư tôn đức Tăng Ni và Ban Hộ tự của Niệm Phật đường.
4. Thạc sĩ Dương Thị Hải Vân đã dựa trên thực tiển hình thành và phát triển của Gia đình Phật tử Cự Lại để đưa ý kiến nâng cao vai trò của Tổ chức Gia đình Phật tử. Gia đình Phật tử Cự Lại bắt đầu thành lập năm 1957, có quyết định chính thức năm 1959 đã sinh hoạt đúng nội duy GĐPT Việt Nam, luôn giữ vai trò phụng đạo giúp đời, đào tạo con người Bi Trí Dũng, tham gia các hoạt động Phật sự tại địa phương. Từ thực tiễn đó, tác giả đề xuất một số biện pháp nhằm nâng cao vai trò của tổ chức Gia đình Phật tử đối với tuổi trẻ trong thời kỳ hội nhập: mở sinh hoạt ngoại khóa, thành lập các trại tu học, mở các trại hè, quảng bá cơ cấu tổ chức và hoạt động của Gia đình Phật tử trên các tâp san và thông tin đại chúng, tổng hợp và phát hành các công trình nghiên cứu về Gia đình Phật tử.
5. PGS.TS. Nguyễn Văn Mạnh quan tâm đến Vai trò của GĐPT đối với đạo đức xã hội trong thời hội nhập. Từ sự ra đời của Gia đình Phật trong hoàn cảnh đất nước bị xâm lược, văn hóa phương tây xâm nhập Việt Nam và sự phong trào cải cách của Phật giáo, Gia đình Phật tử Việt Nam đã và đang góp phần xây dựng xã hội lành mạnh, giáo dục thanh thiếu niên giữ truyền thống văn hóa dân tộc và tránh xa các tha hóa đạo đức. Xác định vị trí và trò lớn của Gia đình Phật tử trong đời sống xã hội, tham luận khẳng định các vấn đề đào tạo con người cho xã hội; là chiến sĩ xung kích trên mặt trận chống tệ nạn xã hội xây dựng đời sống văn minh hạnh phúc; nêu cao các hoạt động xã hội; lòng hiếu kính, và xây dựng gia đình văn hóa. Tham luận khẳng định GĐPT là nơi đưa đạo Phật thâm nhập và thẩm thấu vào tính cách, lối sống và đời sống tâm linh của mọi người, của thanh thiếu niên.
6. ĐĐ. Thích Thiện Tuệ đã khảo sát Vai trò của cư sĩ Phật tử trong quá trình hình thành và phát triển Phật giáo Việt Nam, để đề xuất nên nghiên cứu kỹ giáo lý Phật giáo để giúp cư sĩ Phật tử có những bước phát triển chung hiện nay, đưa ra những hình thức tổ chức sinh hoạt thích hợp, Gia đình hóa các sinh hoạt tín ngưỡng Phật giáo, mở rộng các buổi thuyết giảng cho giới trẻ, mở khóa tu mùa hè, mở các cơ sở sinh hoạt dành cho thanh thiếu nhi.
Vào lúc 13 giờ 30 chiều nay, Hội thảo tiếp tục với quá trình phát biểu 9 tham luận tại Hội trường như dự kiến. Trong đó:
1. Tham luận của Hòa Thượng Thích Hải Ấn đề cập lịch sử và những nét đẹp truyền thống của Gia đình Phật tử. Hòa Thượng nhấn mạnh đến tư cách đạo đức và mẫu người cao đẹp của một người Phật tử. Vì điều kiện lịch sử, sau 1981, sinh hoạt Gia đình Phật tử chưa được công nhận sinh hoạt chính thức. Từ 1997 trở đi, GĐPT mới bắt đầu được công nhận inh hoạt chính thức, nhưng vẫn còn nhiều phân hóa. Trước tình hình đổi mới của đất nước trong thời hội nhập và phát triển, giới trẻ đang đứng trước những sinh hoạt xa rời truyền thống. Cho nên Gia đình Phật tử phải có tư duy đổi mới, tìm hiểu đời sống hiện nay, để có những đổi mới nhân sự trẻ có đức có tài, chương trình tu học, chương trình sinh hoạt thích hợp xã hội. Gia đình Phật tử cần gắn kết hơn nữa quan hệ giữa với quý đạo hữu tại các niệm Phật đường, đề đưa các em thanh thiếu niên vào sinh hoạt gia đình Phật tử, tương tác với các tổ chức bên ngoài để có hướng đi thích ứng với thời đại. Nỗ lực đổi mới, Gia đình Phật tử vừa giữ được những giá trị truyền thống vừa có bước phát triển trong xã hội mới.
2. PGS.TS. Lê Cung đưa ra vấn đề tuổi trẻ hiện nay, nhất là sinh viên, học sinh hãy còn hờ hững với các sinh hoạt tôn giáo. Trước đây, tuổi trẻ Việt Nam trước đây và đặc biệt là đầu thế kỷ 20 đã đến với Phật giáo như là một phong trào lớn của dân tộc. Hiện nay, muốn tuối trẻ đến với Phật giáo, chúng ta phải quan tâm đến đặc trưng của thời đại, để khiến cho tuổi trẻ Việt Nam nắm bắt được tinh thần khoa học trong tư tưởng giáo lý Phật giáo và có một niềm tự hào lớn về hai ngàn năm Phật giáo Việt Nam.
3. Sư cô Thích Nữ Hạnh Tâm Suy nghĩ về việc phát triển tổ chức Gia đình Phật tử trong thời hội nhập. Đó là thời đại Toàn cầu hóa, làm thay đổi văn hóa nông nghiệp truyền thống Việt Nam. Từ đó, mối tương quan giữa toàn cầu hóa và địa phương hóa đã diễn ra. Phật giáo Việt Nam giữ được đặc trưng văn hóa trước bối cảnh đa nguyên văn hóa, xung khắc mâu thuẫn giữa các nền văn hóa. Kết hợp Phật giáo Việt Nam và Phật giáo Thế giới tạo ra môi trường mới trong vấn đề giáo dục thế hệ thanh thiếu niên hiện nay. Sự linh hoạt ứng dụng các chuẩn văn hóa hiện nay trong tinh thần tùy duyên của đạo Phật sẽ là giải pháp cho tư duy mới về sự phát triển tổ chức Gia đình Phật tử trong thời đại mới.
4. Đại đức Thích Nguyên Thành quan tâm đến đề tài Quá trình hoạt động và phương hướng phát triển mới của Gia đình Phật tử Việt Nam. Tiếp cận những bước phát triển chung của Phật giáo Trung Quốc và Việt Nam đầu thế kỷ 20, đại đức đã chú ý đến phong trào giáo dục tuổi trẻ tại gia đình và học đường bằng tư tưởng và lối sống Phật giáo. Từ mầm móng Đoàn thanh niên đức dục, Gia đình Phật hóa phổ rồi đến năm 1951 Gia đình Phật tử Việt Nam chính thức ra đời. Về quá trình hoạt động, Gia đình Phật tử là sự đúc kết bởi ý tưởng yêu nước yêu đạo Phật, là sự thành tựu của chư tôn thạc đức, cư sĩ tài đức. Gia đình Phật tử có nội dung sinh hoạt tốt, có cách tổ chức sâu rộng các cấp, các ngành. Qua đó, Đại đức cũng đã đưa ra đề xuất như củng cố nhân sự, cải tiến tổ chức hành chánh, nội dung sinh hoạt và tăng cường công tác đối ngoại để giáo dục thanh thiếu niên hiện nay.
5. Cư sĩ Trịnh Văn Mười đã phát biểu tham luận mang đề tài Tuổi trẻ thời nay trước cửa ngõ văn hóa Phật giáo. Theo đó, tiến trình hòa nhập vào thế giới văn minh phương Tây của giới trẻ Việt Nam từ đầu thế kỷ 20 đến trong nước và nước ngoài. Trong đó, tuổi trẻ Việt Nam đã đến với đạo Phật trong hoàn cảnh thay đổi cuộc sống theo những giá trị sống hiện đại. Kết quả vận hội ấy là sự ra đời của Gia đình Phật tử. Với những đặc trưng của một tôn giáo lớn vì hạnh phúc và hòa bình thế giới, Phật giáo phù hợp với sự lựa chọn sang suốt của tuổi trẻ hiện nay. Đây là cửa ngõ văn hóa có chất liệu bồi đắp tình thương, thay đổi những lối sống sai lạc hiện nay.
6. Tham luận của Ban Đại diện Phật giáo huyện Phú Vang do Đại đức Thích Đạo Tuệ đại diện phát biểu. Tham luận này bàn về vai trò của người cư sĩ trong thời kỳ hội nhập và phát triển của đất nước. Từ khi xuất hiện đến nay, Nam nữ cư sĩ Phật tử luôn luôn noi gương đức Phật, chư Tăng, để thực hiện lý tưởng hoằng pháp thị gia vụ, lợi sanh vi sự nghiệp. Bản thân mỗi người phải hướng về tam bảo để tu học, vừa đưa cách sống an lành của đạo Phật đi vào cuộc đời, Phật hóa gia đình, Phật hóa đời sống xã hội. Do vậy, không chi quan tâm phát triển nội dung tu học và sinh hoạt của cư sĩ Phật tử, Gia đình Phật tử, chúng ta cần phải mở rộng các sinh hoạt Phật giáo ở các vùng miền, tổ chức tập huấn hành chánh, đào tạo phân phối nhân sự để vai trò của cư sĩ Phật tử ngày được nâng cao.
7. Cư sĩ Nguyễn Văn Dật phát biểu tham luận chú trọng vào mục đích và tổ chức của Gia đình Phật tử nhằm đào luyện thanh thiếu niên Phật tử. Trong thực tế, sự tiếp nối thế hệ trẻ trong Gia đình Phật tử vào Ban hộ tự Niệm Phật đường trong thời gian qua khá ổn định. Song, trong giai đoạn hiện nay sự tiếp nối này có nhiều bất cập về phân bổ nhân sự Gia đình Phật tử. Người lãnh đạo Gia đình Phật tử nhiều khi là người lớn tuổi, không phù hợp tư duy và hoạt động của giới trẻ. Do vậy, sinh hoạt tại niệm Phật đường và các sinh hoạt xã hội của Gia đình Phật tử cần phải có kế hoạch thay đổi phù hợp hơn.
8. Cư sĩ Đồng Sỹ Quế đại diện Cư sĩ hải ngoại Hồng Quang đọc tham luận Góp ý: Cải đạo, giáo dục thiếu nhi, hướng đi của gia đình Phật tử. Vấn đề cải đạo do niềm tin đối với đức Phật chưa vững vàng dễ bị dụ dỗ, hoặc do đời sống túng thiếu mà phải đi theo đạo mới để mưu cầu sự sống, vấn đề hôn nhân, vấn đề am hiểu giáo lý Phật giáo… Giáo dục thiếu nhi cần chú ý đến các yếu tố vui, mới, thực tiên và khoa học. Phật giáo hoàn toàn có những phẩm chất này. Qua đây, Cư sĩ cũng đề xuất Gia đình Phật tử nên tập huấn, đạo luyện nhân sự theo tu duy mới, kiến thức mới và chỉnh sửa chương trình tu học hiện nay.
9. Tham luận của Cư sĩ Phùng Hữu Huy bàn về mối tương quan giữa vị Trú trì, Ban Hộ tự và Gia đình Phật tử. Lịch sử Phật giáo hiện đại Việt Nam đã hình thành nên mối quan hệ này ngay trong một niệm Phật đường, nhưng hiện nay không phải sự kết hợp nào giữa các bên đều ổn định. Trước thực trạng đó, cần phải có những khóa tập huấn trụ trì để đào tạo nhân sự Tăng Ni đủ khả năng trụ trì tại các niệm Phật đường. Ban Hộ tự cần nâng cao hơn nữa khả năng tổ chức hành chánh để đưa niệm Phật đường ngày càng phát triển. Gia đình Phật tử cần cung thỉnh cố vấn giáo hạnh để có nếp sống tu tập ổn định và mở các khóa sinh hoạt phù hợp với giới trẻ trước bước đi lên của Phật giáo và vận hội mới của đất nước.
Sau phần phát biểu tham luận tại Hội trường là chương trình dành cho quý vị Đại biểu phát biểu ý kiến thảo luận. Buổi thảo luận đã có ….. ý kiến phát biểu.
Đạo Hữu Đỗ Xuân Lượng đồng ý không nên biến niệm Phật đường thành chùa riêng, đề xuất lập quỹ an dưỡng cho Tăng Ni tuổi già, nên xác định trách nhiệm của vị trú trì và cho rằng nên tạo điều kiện cho giới tại gia đến chùa nhiều hơn. Đạo hữu Lương Đình Vinh cho rằng tại gia phải thể hiện trọn vẹn tinh thần kính phật trọng tăng, và các cấp lãnh đạo Phật giáo nên tạo điều kiện tổ chức sinh hoạt cho Gia đình Phật tử, như lập đoàn quán cho những gia đình Phạt tử nhỏ. Ông Nguyễn Lam Sơn đề nghị Ban Hoằng pháp và Ban Hướng dẫn Phật tử cần có thêm sự giúp sức của Gia đình Phật tử, nên có các vị Tăng Ni làm cố vấn giáo hạnh cho GĐPT, Ban HDPT nên giúp sức cho các GĐPT yếu, sắp xếp lại nhân sự; nên tạo mối quan hệ tốt giữa Huynh trưởng và phụ huynh của đoàn sinh; nên chú ý đến vấn đề hôn nhân trong GĐPT.
Ngoài nhưng phát biểu tham luận tại Hội trường, Ban Tổ chức chúng tôi rất quan tâm đến tất cả những tham luận khác được in trong hơn 1000 bản Tài liệu Hội thảo Hướng dẫn Phật tử. Những ý kiến trong tham luận của chư tôn đức Tăng Ni, nhân sĩ trí thức, cư sĩ Phật tử đều khẳng định vị trí, vai trò và những đóng góp to lớn của Cư sĩ Phật tử và Gia đình Phật tử trong sự phát triển Phật giáo Việt Nam và Dân tộc ta. Tuy nhiên, trước thời kỳ phát triển và hội nhập của đất nước hiện nay, tư duy con người, đời sống xã hội có nhiều thay đổi, trong khi đó hình thức tu học và sinh hoạt của hai ngành này còn giữ hình thức truyền thống, thiếu những vận dụng sáng tạo. Làm sao nội lực của hai ngành này được củng cố và phát triển, thì chúng ta mới tạo ra sức hút thời đại mang tính Phật giáo, mới có những đóng góp thiết thực trong xã hội hiện nay.
Ban tổ chức hết sức hoan hỷ đánh giá cao những đóng góp xây dựng thiết thực và quý báu của tất cả quý đại biểu. Chúng tôi sẽ tiếp thu và triển khai tất cả những nguyện vọng chính đáng của Tăng Ni, cư sĩ Phật tử và Gia đình Phật tử, để từ đó đưa ra những đường hướng và chương trình hoạt động cho Ban Hướng dẫn Phật tử tỉnh, ngõ hầu đem lại lợi ích lớn lao cho dân tộc và đạo pháp trong xu thế hội nhập và phát triển toàn cầu.
Trước khi dứt lời đúc kết hội thảo, Chủ tọa đoàn chúng tôi thành kính chúc Chư tôn đức Tăng Ni pháp thể khinh an, Phật sự viên thành. Kính chúc quý vị quan khách, quý vị đại biểu sức khỏe, vạn sự cát tường và luôn luôn cùng Giáo hội đưa tinh thần Phật giáo đi vào cuộc đời ngày càng sâu rộng hơn.
HT.T.K.C
