Đời sống con người cũng vậy, dòng tham ái đã và đang cuốn trôi, nhận chìm bao kiếp sống, chính nó là hiện thân của vô minh.Vô minh không có nghĩa là thiếu kiến thức, hoặc không am tường một lý thuyết, một học thuyết, hay một luật lệ nào, vô minh được hiểu là không nhận rõ về bốn sự thật của cuộc đời. Vô minh còn được hiểu là sự thấy biết điên đảo: các pháp vô thường mà cho là thường; chúng sinh chịu mọi khổ đau, bức não mà cho là vui; vốn không có cái ta và cái của ta mà chấp là có. Nên một trong những nguyên nhân đưa đến khổ, Đức Phật thuyết trong Tập đế, là tham ái. Chính tham ái tạo nên dòng chảy sanh tử từ muôn vạn kiếp. Tham ái đưa đến chấp thủ, mà hệ quả tất yếu của nó là sầu, bi, khổ, ưu, não. Vì thế, sự có mặt của tham ái là sự có mặt của 12 chi phần nhân duyên hay sự có mặt của toàn bộ khổ uẩn.
Sự thật khổ đau của cuộc đời, không ai có thể phủ nhận được nhưng thử hỏi đã mấy ai thức tĩnh để thoát ly đau khổ tìm về chân hạnh phúc. Con người tham chấp lấy khổ làm vui, vui trong khổ như người bịnh phong, càng gãi càng cảm thấy sung sướng nhưng sau đó nỗi khổ lại tăng lên gấp bội.
Vậy, vấn đề của chúng ta là làm sao vượt qua dòng tham ái. Hãy lắng nghe lời của bậc Đạo sư dạy về cách vượt dòng tham ái: “Không dừng lại, không bước tới, Ta vượt thoát bộc lưu”. (Kinh Tương Ương, phẩm Cây Lau).
“Không dừng lại không bước tới” là ý nghĩa không chấp thủ ngã, vì nếu thấy có sự trói buộc của ngã thì mới có khái niệm thoát ly, thực chất chính ý niệm ấy cũng chỉ là khái niệm. Sự vận hành của ngã đã tạo nên một dòng tư duy hữu ngã, luôn thấy ta và người: nào tư duy này là của ta, con cái này là của ta, tài sản này là của ta, học thuyết này là của ta, tôn giáo này là của ta,… dòng tư duy này đã tạo nên bao luận tranh, đấu tranh, chiến tranh khắp nơi. Nhưng đâu ngờ rằng tất cả chỉ là một dòng biến chuyển, không có một sự cố định nào, tất cả mọi hiện tượng vật chất, con người đều là tổ hợp do các mối quan hệ sinh hay do chùm quan hệ sinh, một đốm lửa quay nhanh thành vòng lửa; thế ta gọi nó là đốm lửa hay vòng lửa. Gọi nó thế nào cũng được nhưng quan trọng phải luôn ý thức nó là giả hợp, không phải là ngã thuần nhất, bất biến qua mọi thời gian. Không trú vào ngã, ngã sở, không chấp trước, tức rời khỏi tâm lí tham, sân, si, vượt khỏi tham ái dục nhiễm. Đây là con đường đi qua sanh tử … vượt dòng sông mê.
Nếu có còn thắc mắc nào về cuộc đời thì tùy thuộc vào khả năng ứng dụng giáo pháp tuyệt đãi của mỗi chúng ta. Chơn Như, Thật tánh không có gì là bí mật cả, hãy trở về để dòng sông đời không còn mối hiểm nguy, mối đe dọa của chúng ta; mà nó sẽ là nơi cho ta tắm mát, dạo thuyền hát khúc hoan ca.
H.B
