Còn biết bao điều lạ lẫm, hay ho khác về đất bạn thì tôi lại quên lửng, quên ngang xương. Chỉ khi nào đoạn phim leo tháp Angkor Wat trong tôi được nhấn nút thì một thuở chưa xa mới hối hả chạy về. Cũng lơ ta mơ lắm!
Chuyện là vầy. Hồi nhỏ, tôi được thằng bạn thân cùng xóm kể cho nghe những chuyện linh thiêng nơi đất nước Chùa Tháp. Nó thuật lại bằng cái nghe, cái thấy trẻ con của ngày còn con nít lắm mà nó đã từng đến đó. Hiện tại mấy cô, dì, chú, bác… của nó đang mần ăn sinh sống trên vùng đất ấy. Má nó cũng đi đi về về giữa hai nước Việt Nam–Campuchia hoài hà! Thành ra nó và tôi thường rủ rê nhau, bàn tính dịp nào, hè, tết gì đó sẽ đi qua xứ Miên một chuyến cho biết. Nó còn chỉ cho tôi dăm ba câu tiếng Khmer để phòng khi bất trắc, lỡ gặp “Miên đỏ” giả dạng dân lành, chặn đường hỏi han thì biết mà trả lời trả vốn để thoát nạn bị giết chết oan uổng chỉ vì nói tiếng Việt (?) Chao ôi, nghe nó dặn dò mà dựng tóc gáy!
Mà thật ra, dù nó rất siêng nhắc đi nhắc lại cái sự nhiệm mầu linh thiêng của đền Đế Thiên Đế Thích, về sự chói ngời lộng lẫy của Hoàng cung hay vùng tâm linh ngọc ngà Chùa vàng Chùa bạc… thì cũng như cơn gió thổi vèo qua ký ức tôi thôi. Cái lứa tuổi ăn chưa no lo chưa tới lúc ấy có hiểu biết gì mà nao núng!
Đến tuổi trưởng thành, nhân duyên đưa đẩy tôi “di cư” mình ên ra vùng biên giới, mấy bận tới sát ranh giới, tôi cũng chỉ dám đứng bên này cửa khẩu nhìn chúng bạn sang đó chơi thôi. Nhiều lần muốn đi thử lắm nhưng chân không bước qua được cửa gan! Cho tới một buổi chiều hè êm ả, ngoan ngoãn vâng theo tánh hiếu kỳ, tôi mạnh dạn rảo bước quẩn quanh xóm vắng trên đất bạn để coi thế nào? Ồ! Có gì lạ đâu ta. Cũng đìu hiu rơm rạ, cũng bảng lảng khói đồng y chang vùng quê miền Tây Nam nước Việt. Té ra, sau này tôi mới biết, chốn biên thùy bao giờ cũng thế: hoang dã, buồn tênh!
Ngặt nỗi, hạt giống buồn bên trong động đậy gọi mời, tôi cứ thích mon men ra cạnh biên ải đìu hiu lặng nhìn qua đất bạn mênh mang, quạnh quẽ. Cũng có khi đối cảnh được chút chút “vô tâm”, bước thong dong nhìn ngó đồi núi, mây trời phía bên bạn mà chẳng nghĩ ngợi gì. Ngày tháng dần qua…
Những cửa tháp huyền bí
Không lâu sau, cũng trong khoảng thời gian sống ở vùng biên giới Hà Tiên này, tôi được người quen dẫn qua tỉnh Campot kế bên rong chơi 2 ngày. Thì cũng ngao du kiểu “cỡi ngựa xem hoa” một vài nơi ưa thích như đồi núi, biển và chùa xung quanh cho biết!…
Rồi chút kỷ niệm rời rạc về nước láng giềng ấy cũng thoáng qua mau. Tôi quên bẵng luôn điều thằng bạn nói cho nghe hồi còn để chỏm.
Ít năm sau, tức mùa hè năm ngoái, khi đang học ở thành phố, tôi đã tháp tùng với mấy người bạn làm một tour du lịch Campuchia 4 ngày. Điểm chính của chuyến tham quan này là quần thể Angkor huyền bí, tôn nghiêm …
Ồ! Thì ra đền Đế Thiên Đế Thích mà thằng bạn nói tới hồi năm nẳm chính là khu đền Angkor, một cụm di tích kiến trúc vĩ đại bậc nhất của Campuchia, một kỳ quan tuyệt mỹ, hoành tráng, một dấu ấn huy hoàng của vương triều Khmer cổ đại. Nơi có hàng trăm ngôi đền ngọn tháp bằng đá do các vị vua trị vì vương quốc Khmer cổ xây dựng, từ thế kỷ IX – XIV, nằm rải rác trong vùng rừng núi rậm rạp, gần Siêm Riệp. Nơi có những bức phù điêu chạm trổ tinh xảo, mang tính nghệ thuật thuộc hạng “siêu đẳng”, với vô số họa tiết khác nhau thể hiện sức sáng tạo của người xưa, như còn ẩn chứa quanh đây sự linh thiêng huyền bí sau hơn 300 năm bị bỏ quên trong rừng già rợp bóng.
Dường như có sự chủ ý sắp đặt từ một kiếp xa xưa nào đó, nhà thám hiểm người Pháp là Henri Mouhot đã phát hiện lại Angkor vào năm 1860, khiến cả thế giới phải giựt mình, ngưỡng mộ một nền văn minh và tôn giáo, sự tài trí và hưng thịnh thời cổ đại của đất nước Campuchia.
Nhưng thời gian và chiến tranh, sự vô thường biến hoại, sự đổ nát điêu tàn, biết bao đền đài thành quách Angkor giờ chỉ còn là phế tích. Mà lạ! Sức hấp dẫn của Angkor vẫn lung linh, bàng bạc để cuốn hút hàng triệu triệu người đổ xô về đây khám phá, trầm trồ và hối tiếc. Đặc biệt nhất là hai ngôi đền nổi tiếng Angkor Wat và Angkor Thom.
Angkor Wat lung linh huyền ảo
Angkor Wat nghĩa là kinh đô chùa, có chu vi gần 6km và diện tích khoảng 200ha, với 5 tháp khổng lồ, tháp chính cao 65m, được xây dựng dưới thời vua Suryavarman II (1113-1150). Lúc đầu Angkor Wat chỉ để làm mộ thờ của vua và thần Visnu của Ấn Độ giáo. Về sau, khi vương triều Khmer theo Phật giáo thì ngôi đền trở thành nơi thờ Phật.
Đường vào đền Angkor Wat là đoạn cầu đá dài bắc qua hồ nước bao quanh đền. Đền Angkor Wat hình chữ nhật, dài 1.500m, rộng 1.300m. Đây cũng là ngôi đền lớn nhất nằm trong quần thể Angkor. Và là ngôi đền duy nhất ở Campuchia có lối vào xoay mặt về hướng Tây, hướng mặt trời lặn. Có lẽ vì thế mà Ankor rất đẹp khi hoàng hôn buông xuống, ánh tà dương chiếu rực rỡ cả khu đền.
Phía trước cổng vào Angkor Thom cổ kính
Angkor Thom nghĩa là thành phố vĩ đại, được Vua Jayavarman VII xây dựng sau Angkor Wat gần 100 năm. Nơi đây được coi là thành phố cổ của Campuchia, có chu vi 12km với 5 cổng thành. Và là nơi tập hợp các tượng thần Bayon. Điều gây ấn tượng du khách khi đến tham quan Angkor Thom chính là đường vào đền Angkor Thom với dọc hai bên cửa là các tượng thần ôm thân rắn thần Naga 7 đầu, trong tư thế kéo co, dài khoảng vài trăm thước.
Và giữa những điêu tàn hoang phế, đền Bayon tượng trưng cho núi thần Meru ở ngay trung tâm Angkor Thom nổi bậc lên với 4 cửa nhìn ra 4 hướng, có 54 tháp, mỗi tháp tạc bốn mặt người khổng lồ nhìn ra bốn hướng, phỏng theo hình tượng Vua-Phật JayavarmanVII với nụ cười huyền bí muôn đời. Bên cạnh đó là những bức phù điêu tuyệt đẹp được chạm khắc công phu dọc các bức tường đá, miêu tả hình ảnh một đế chế hùng mạnh của Khmer cổ đại với các sự tích, tôn giáo, chiến tranh, nếp sinh hoạt hàng ngày…
Đại khái của việc nghe, đọc, ngó nhìn về Angkor thì chỉ có vậy!
Đỉnh tháp bốn mặt với nụ cười huyền bí.
Chợt! Một cảm giác mơ hồ thoáng hiện, như là tất cả còn đọng lại một nỗi buồn thời thế, xa vắng , mênh mông!
Cũng như ở một vài nơi trên đất nước này mà tôi đã đến trước đây và cùng dịp này với bao cảnh vật mặc nhiên buồn rười rượi.
Than ôi! Một Biển hồ mênh mông không vòng tay hết những mảnh đời nghèo khổ; một Chùa vàng Chùa bạc làm chói chang đến lạc mất tâm thành kính thiết tha lễ bái; một Hoàng cung tráng lệ hào nhoáng không gợi nổi nét huy hoàng; một cây cầu Naga được làm bằng đá ong đã 1000 năm tuổi cũng chưa dám chắc là vĩnh cửu; một đền Ta Prohm u tịch, hoang sơ quấn quít cùng các rễ cây cổ thụ tạo nên nét cổ kính, độc đáo, lạ kỳ mà nhiều người tò mò tìm đến chỉ vì bộ phim nổi tiếng “Bí mật ngôi mộ cổ” đã được quay ở đây; và có một dòng sông Mê Kông lững lờ theo năm tháng… đâu ngờ rằng như thế mà hay!
Tôi còn nhớ, sau mấy ngày lang thang và trầm ngâm cùng di tích Angkor, tôi đã cảm tác bài thơ nho nhỏ Trầm mặc Angkor ngay trên đất bạn:
“Như vẫn còn đây một nỗi niềm
Kinh kỳ hoài vọng mảnh hồn thiêng
Angkor trầm mặc nhìn thế sự
Bên cõi nhân gian lắm lụy phiền!”
Tuy nhiên, hình ảnh dễ gợi nhớ trong tôi lại là cảnh leo lên ngôi tháp cao nhất khu đền Angkor Wat.
Hôm đó, sức mạnh của lòng tự tin thôi thúc đứa yếu tim như tôi thong thả leo từng bậc tam cấp bề bản hẹp, chỉ bước được nửa bàn chân, thẳng đứng, trơn lùi, lên được tới trên tháp để rồi run lập cập hai cái giò không dám trở xuống. Nhìn qua nhìn lại, ồ, cũng có khối người hồi hộp như tôi. Chừng xuống được rồi lại ngỡ ngàng tưởng ai leo chứ không phải là mình! Đã hơn một lần tôi ví von cảnh tượng leo tháp này là trò chơi “cảm giác mạnh” của người xưa. Không cần bảo vệ bên ngoài, an toàn tự đến từ bên trong tâm thức mỗi người. Cái giá đắt đỏ mà người đời sau có tài giỏi cỡ nào cũng khó theo kịp.
Người ta nói, để thể hiện sự tôn kính chư thần, tiền nhân đã xây tháp với các bậc thang dốc đứng để khi lên bắt buộc người leo phải cúi đầu quy ngưỡng. Ai không tuân thủ, tự khắc “rơi đài” liền! Điều này bạn dư sức hiểu. Nếu bạn đang làm một việc gì đó mà không có sự tập trung thì việc khó thành, kết quả không như mong muốn. Đương nhiên vậy! Huống chi leo lên ngôi tháp cực kỳ khó khăn, nguy hiểm (theo tôi thấy) như ở Angkor Wat này mà không chú tâm để ý thì bậc ngửa té nhào, tiêu mạng là cái chắc!
Nói vậy thôi, tại nhóm tụi tui mạo hiểm, chứ người ta có làm sẵn một cầu thang sắt có tay vịn cho khách hàng hương lên tháp chiêm bái và phóng tầm nhìn bao quát xung quanh.
Tháp cao nhất khu đền Angkor Wat (Ấn tượng đau tim của tôi là đây!)
Nhưng cũng chẳng hề hấn gì, thiên hạ vẫn lên xuống tháp bình yên vô sự xưa giờ mà! Cảm giác run run chút đỉnh có thể có ít nhiều khi đã lên tới nơi, còn lúc đang leo thì hồn ai nấy giữ. Ái chà! Khúc này thì tôi liên tưởng đến phương pháp thực tập làm chủ thân tâm vô cùng thiết yếu đối với một hành giả tu Phật đó là chánh niệm tỉnh giác. Vâng! Nếu không có chánh niệm thì dẫu có đi trên con đường phẳng phiu thẳng tắp cũng dễ làm loạng choạng đôi chân. Đi mà không ý thức được mình đang đi thì thật là đáng ngại!
Hẳn người xưa sáng tỏ lời Phật nên đã khéo kiến tạo ngôi đền như vậy để giúp thế nhân thực tập chánh niệm từng bước chân, sống ngay trong hiện tại! Ai lên tháp mà không có chánh niệm thì sẽ không bao giờ tới được với các thần. Người xưa khéo răn dạy, người sau ngầm nhận ra nên ai ai cũng chuẩn bị tâm tư chuyên chú để khởi hành. Bằng chứng là ngày nay, đoàn lữ khách nào lên tới được đỉnh tháp cũng nhờ vào mỗi việc biết mình đang leo lên từng bậc tam cấp của tháp. Leo chỉ biết leo, chứ đừng móng khởi một ý niệm gì hết. Thế thôi!
Riêng tôi, cũng xin thành thật thú nhận rằng, chỉ vì quá “chết nhát” nên không dám khởi vọng niệm chứ hay ho gì đâu. Bởi vậy tới bây giờ vẫn còn chao đảo mỗi khi nhớ lại cảnh tượng cũ rích đó nè. Thiệt là hổ thẹn!
Mà hình như, cái gì đá động tới tấm thân yêu quý của mình là mình bảo vệ tới cùng. Bất chấp phải quấy, đúng sai, tốt xấu, hễ xúc phạm tới cái Ta là coi chừng… ta quyết ăn thua đủ! Như chuyện của tôi, vì chung thủy cái sự ái ngã (yêu chính ta) mà ấn tượng với Angkor Wat đến lạ lùng. Một ấn tượng “đau tim”, sượng sùng quá đỗi nên buộc phải viết ra đây để gọi là chút kỷ niệm với Campuchia, mặc dù thời gian ngao du đã đi qua hơn một năm rồi.
Ủa! Vậy chớ tại sao cái sự sống chết quan trọng nhất đời người mà không ấn tượng dùm cái để chuẩn bị hành trang sẵn sàng cho ngày trở về quê cũ, ở đó mở mắt chiêm bao hoài có được gì đâu?…
Thôi thì xin mượn lời của vua Trần Thái Tông trong Khóa Hư Lục để tự thức tỉnh mình vậy!
“Vĩnh vi lãng đãng phong trần khách
Nhật viễn gia hương vạn lý trình.”
(Lang thang làm khách phong trần mãi
Ngày một xa quê, vạn dặm đường.)
T.C
