Trước hết, xây làng như là một giấc mơ. Trong giấc mơ, tôi rất nhiều lần đã nhiều lần nghĩ tới việc xây làng tôi. Giá mà tôi có vài tỷ đồng. Nếu mà tôi có vài tỷ đồng thì tôi sẽ xây. Tôi sẽ về ở tại làng để trông coi việc xây. Và ý- tưởng chỉ-đạo sẽ là: Xây một ngôi làng thật xinh đẹp và trên cả xinh đẹp, đó là nhân-cách hoàn-hảo. Nhân cách hoàn-hảo tuyệt-vời đó chi-phối mọi sự, tức dẫn đường lối để thành hình mọi sự.
Những con làng sẽ được xây bằng gạch, gồm ba thứ: gạch vuông, gạch thường và gạch vồ. Sẽ tùy theo đường mà xây bằng loại gạch gì. Lề đường làng không xây có con lươn cao sắt–sảo, kẻo sợ rằng con lươn cao sắt sảo sẽ làm làng thành như đô thị. Lề đường cao sắt-sảo dễ làm làng biến thành phố. Phải xây lề đường làng như không có lề, và để lá chứa phủ lên lề, và để cỏ mọc lan ra trên lề. Nếu lề đường lên cao và sắt sảo quá thì con chim cú đứng gáy trong nương đậu mất cảnh thiên-nhiên. Phải xây lề đường thấp xuống ngang mặt đất, ngang đường đi, dưới cỏ, dưới lá chứa thì con chim cú đứng gáy trong nương đậu là một cảnh hoàn-toàn thiên-nhiên. Và cũng như thế nào chim sẻ-sẻ, chích chòe, chàng-làng bay về trong nương là hoàn-toàn cảnh thiên-nhiên.
Có con đường trước mặt làng nhìn qua cánh đồng bát-ngát có cồn lăng mộ, rồi nhìn thẳng lên núi, nhìn chênh về phương Tây cảnh tịch-dương, tôi sẽ đặt dọc theo con đường đó những mẫu ghế đá, ghế gỗ, cỗ-kính để khi ngồi xuống đó là thấy mình như ở môi trường tư duy đại học. Cho nên, mặc dù ở làng quê, nhưng tư-duy vẫn là trí-thức đại học.
Tôi sẽ tu bổ Chùa và Đình làng cho thật có nét tâm linh và trang-nghiêm. Tôi sẽ giúp kiến-thiết lại các ngôi nhà thờ Họ trong làng. Tôi sẽ kiến thiết thật xinh đẹp ngôi trường làng, và xây dựng Thư-Viện làng, làm Thư-Viện làng trở thành một trung-tâm học-tập và trao-dồi kiến-thức, và nâng cao dân trí.Tôi sẽ xây nhiều giếng làng thật sạch, thật xinh đẹp, vì giếng làng là một hình-ảnh sinh-hoạt rất vui, rất dễ thương, rất tốt đẹp.Tôi sẽ cho đúc thật nhiều chậu trồng nhiều cây hoa và trồng cây kiễng. Chậu cây hoa và cây kiễng là rất tốt, rất có tác dụng và hiệu-lực trong việc nâng cao trình-độ văn-hóa trong tâm-hồn con người, trong tâm hồn dân làng.Các chậu đó sẽ phân-phát cho dân làng để nhà nào cũng có chậu cây kiễng, chậu cây hoa. Cảnh làng bổng nhiên đổi khác.
Và bây giờ là giai-đoạn quan-yếu nhất. Những chi tiết nào len vào trong những cấu-trúc xây dựng trên thì sẽ dẫn làng về cảnh sống tâm-linh, tình-cảm, về một cuộc đời thật sự trí-thức phù-hợp đúng với nhân-cách con người.
Những con đường làng đều lát gạch, và lát một cách nào đó để cùng với hàng chứa, hàng tre trông có vẻ rất cổ-kính mà lại có chút lãng-mạn, có chút trử-tình trong sáng. Nhìn đến những con đường đó, người ta cảm thấy nghiêm-chỉnh, có chút chi vui nhè-nhẹ, hứa-hẹn nhiều gặt-hái tư-duy cao-đẹp. Đi trên những con đường đó, không ai ăn-mặt hở-hang vì thấy bị lạc-điệu. Bởi vì những con đường đó không liên-quan tới những cảm-giác thân-thể, tách hẳn với những cảm giác thân-thể và hoàn-toàn gần-gũi, phù-hợp với những giá-trị tâm-linh, tình-cảm, với cảnh đời tâm-linh, tình-cảm. Thấy những con đường đó và đi trên những con đường đó, người ta thành như một con người mới, bỏ cuộc đời thân-thể thấp kém, và đi theo nền-nếp trí-thức tâm-linh. Người ta cảm thấy mình đang đi con đường cao-sang và đúng. Tâm hồn được chỉnh lại, và cứ như thế, đi về nhân cách hoàn-hảo. Như thế mới đúng cái ý-nghĩa đẹp trong lành,nên thơ, cổ-điển mà hơi lãng-mạn, của ngôi làng.
Trong tinh-thần, nền-nếp xây dựng đó, người ta tu chỉnh, xây dựng Đình, Chùa, các nhà Thờ Họ, Thư Viện, Trường Học, Trường Mẫu-Giáo. Và những chiếc chậu cây xinh đẹp khắp làng sẽ làm đời sống văn-hóa của làng được tốt đẹp thêm.
Như vậy Ngôi Làng như đã lên đường đi về đời sóng tâm-linh, tình-cảm, và có một nếp sống trí-thức phù-hợp với nhân-cách làm người.
N.T.T
