Mặt khác, đời sống tinh thần Phật giáo Huế càng thể hiện rõ nét trong tâm thức của người dân xứ Huế với sự hiện diện cảu hàng trăm ngôi tổ đình, tự viện, tịnh xá, tịnh thất, niệm Phật đường; trong đó, có Tổ đình Từ Đàm là biểu tượng thiêng liêng, niềm tự hào của Tăng, Ni và đông đảo bà con Phật tử trong và ngoài nước.
Tổ đình Từ Đàm do Thiền sư Minh Hoằng – Tử Dung (đời thứ 34 dòng Lâm Tế) khai sơn vào cuối thế kỷ thứ 17 và đặt tên là Ấn Tôn với ý nghĩa lấy sự truyền tâm làm tông chỉ. Năm 1703, Chúa Nguyễn Phúc Chu sắc phong cho chùa là "Sắc Tứ Ấn Tôn Tự"; đến năm Thiêu Trị nguyên niên (1841), chùa được đổi tên là "Từ Đàm Tự" tức là đám mây lành, tượng trưng cho đức Phật, cho ngôi chùa Việt Nam.
Qua thời gian, chùa Từ Đàm đã gắn bó thân thiết với đời sống tinh thân người dân xứ Huế nói riêng, với Phật tử cả nước nói chung. Chùa đã được các vị trú trì tiền bối cho trùng tu sửa chữa nhiều lần. Năm 1951, Tổ đình Từ Đàm là nơi tổ chức hội họp của 51 đại biểu Phật giáo toàn quốc và 6 tập đoàn Tăng già – cư sĩ của 3 miền Bắc-Trung-Nam thành lập Hội Phật giáo Việt Nam. Đặc biệt, vào năm 1963, lịch sử đã chọn nơi này làm khởi điểm cho một phong trào quật khởi, chống kỳ thị tôn giáo, chống lại chế độ độc tài Ngô Đình Diệm do chư Tăng và Phật tử kính đạo, yêu nước đứng lên góp sức mình vào sự nghiệp đấu tranh chung của dân tộc. Sau biến cố này, Tổ đình Từ Đàm đã trở thành trung tâm của mọi người con Phật; vì thế, khi nói đến Phật giáo xứ Huế, người ta nghĩ ngay đến nơi đây như là một trung tâm Phật giáo, thậm chí có người còn cho đây là Thủ đô Phật giáo Việt Nam.
Đại lễ khánh thành Tổ đình Từ Đàm và "Lễ khai mạc Đại giới đàn Minh Hoằng" là hoạt động Phật sự đầy ý nghĩa , tô thắm thêm chặng đường ngày càng phát triển của giáo hội Phật giáo tỉnh Thừa Thiên Huế; đồng thời cũng là thực tế sinh động thể hiện chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước ta về tự do tôn giáo, tín ngưỡng.
Sự khang trang, to đẹp, hoành tráng của Tổ đình Từ Đàm hôm nay là kết quả bao tâm sức của các vị cố Hòa thượng tiền nhiệm, Hòa thượng trú trì, quý Tăng ni Phật tử thiện duyên; là nơi chiêm bái, thực hành nghi lễ nuôi dưỡng những tâm hồn đạo đức trong sáng, nhân cách thủy chung, hiếu nghĩa, là địa điểm hành hương lý tưởng, là nơi "trụ sở tâm linh" của hàng vạn bà con Phật tử trong nước và quốc tế đến tham quan, dâng hương lễ Phật; đồng thời, là nơi phát đi thông điệp từ bi quảng đại của Phật giáo "cầu nguyện cho thế giới hòa bình, Tổ quốc vinh quang, đạo pháp trường tồn, chúng sanh an lạc".
Trong tinh thần hướng thiện và hướng thượng, chúng tôi mong quý vị chức sắc và đồng bào Phật tử tiếp tục phát huy những kết quả đã đạt được, để làm tốt hơn nhiệm vụ hoằng dương chánh pháp, lợi lạc quần sanh; tiếp tục cống hiến nhiều hơn nữa cho sự nghiệp phụng sự nhân dân, phụng sự đạo pháp theo đường hướng hành đạo của Phật giáo "Đạo pháp, dân tộc, chủ nghĩa xã hội" gắn với mục tiêu "dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh" để góp phần xây dựng quê hương Thừa Thiên Huế và đất nước Việt Nam thân yêu của chúng ta ngày càng đàng hoàng hơn, to đẹp hơn.
(trích bài phát biểu của ông Ngô Hoà,
Phó Chủ tịch UBND tỉnh TT Huế đọc trong lễ khánh thành chùa Từ Đàm)
* Tựa đền do BBT đặt
